با انتها جنگ جهان ی نیاز شدید به ترمیم خرابی های جنگ و تولید انبوه ساختمان ، گرایش به سمت معماری مدرن افزایش یافت . لذا استفاده از تکنولوژی روز مصالح مدرن ، پیش ساختگی ، عملکرد گرایی دوری از سبکهای پر زرق برق تاریخی مورد توجه قرار گرفت . در این دوره معماری مدرن به عنوان تنها سبک مهم آوانگارد در غرب بیان شد دامنه نفوذ آن به صورت سبک جهان ی در اقصا نقاط گیتی گسترش یافت.

پایان نامه مدیریت

انجام پایان نامه کامپیوتر,انجام پایان نامه کامپیوتر,انجام پایان نامه کامپیوتر

برخي از محققان نظیر پروفسر ویلبر معتقد هستند که اجرای هر طرح معماری به سه عنصر اجتماعی بستگی دارد. اول جامعه ای که به آن طرح نیازمند است؛ دوم شخص یا اشخاصی که از اجرای طرح پشتیبانی می کنندو هزینه مالی آن را متعهد می شوند؛ سوم معمار یا استاد کارانی که طرح را اجرا می کنند. جذابیت تحقیق بررسي معماری ایران در این است که دریابیم چطور این عوامل سه گانه بر یکدیگر تأثیر می گذارند و سرانجام به احداث بنایی منجر می شوند.
فرد د بناها
تحقيق درمورد معماری ایران, نشانگر چگونگی گسترش آن در طی پانزده قرن قدیم است. در هر دوره بناهایی با خصوصیات گوناگون در روستاها, شهرها, جاده های کاروحی , مناطق کویری, گذرگاههای کوهستانی شهرهای ساحلی ایجاد گردیده که کاربر دهای مفرق داشته اند.
ارزش معماری اسلامی وقتی آشکار می شود, که بدانیم در ساخـته های این دوره به کاربر د مادی و معنوی بناها ـ که از مهمترین خصوصیات آن است ـ توجه شده است.
جهت درپیدا کردن ارزش این ویژگیها در گسترش معماری مناسب است طبقه بندی بناهای دوره اسلامی فرد د آنها را معین کنیم.
اصولا بناهای دوره اسلامی را می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد:
الف) بناهای مذهبی. حاوی مساجد, آرامگاهها, مدارس, حسینیه ها, تکایا, و مصلی ها؛ ب) بناهای غیر مذهبی. حاوی پلها, کاخها, کاروانسراها, حمامها, بازارها, قلعه ها آب انبارها.
در دو گروه فوق از بناهای دوره اسلامی, مکانی برای عبادت, تجارت سکونت وجود داشته است.

مساجد
مساجد مهمترین بناهای مذهبی هر شهر و روستا هستند که همیشه نقش مهمی در زندگی مسلمانان داشته اند. اقامه نماز جمعه, مراسم مذهبی, ایراد خطبه ها و تدریس در مساجد انجام می گرفت؛ زیرا مسجد برترین محل جهت ابلاغ فرامین حکومت به مردم بود.
کتیبه های باقیمانده بر دیوار گاهي از مساجد(مسجد کامل قزوین و مسجدکامل کاشان) حاوی وقف مکانهایی برای جهت توسعه و تعمیرات مساجد از طرف واقف یا حکمران است.
اکثرا ٌ مساجد در مرکز شهرها, نزدیک بازارها محدوده دارالحکومه تولید و ساخته می شدند چنانچه شهری به بیش از یک مسجد نیاز داشت, مساجد دیگری از طرف حکومت یا افراد خیر احداث می شد. ارزش مساجد در شهرها به میزانی بود که چنانچه شهری مسجد کامل یا آدینه نداشت, ارزش شهری نداشت. در صدر اسلام مساجد نقشه های آسان ای داشتند, ولی در طول با طرحهای گوناگون و تزیینات مختلف, نقشه ها پیچیده شدند.
درنقشه مساجد, از قرن چهارم هجری دگرگونیهایی به وجود آمد بر اساس آن, مساجد مفرق در شهرها احداث شد. مهمترین نقشه هایی که در مساجد به کار گرفته شده, حاوی یک ایوانی, دو ایوانی, چهار ایوانی, ترکیب چهار طاقو ایوان بوده که معماران دوره اسلامی آنها را از نحوه های معماری عهد اشکانی ساسانی اقتباس کرده اند. مثلاً نقشه چهار ایوانی ـ در تولید و ساخت بسياري از بناها ـ الهام گرفته از نقشه کاخ آشور, متعلق به اشکانیان است.
معماران دوره اسلامی مسجد را به روش های گوناگون می آراستند. در هر دوره یکی از عناصر تزیطنی در آراستن مساجد متداول بوده است؛ برای مثال در عهد سلجوقیان آجرکاری, در عهد ایلخانیان گچبری در عهد تیموریان و صفویان کاشیکاری رواج بیشتری داشته است و در موارد ی تزیینات آجرکاری, گچبری و کاشیکاری با نیز به کار گرفته می شد.
مدارس
در صدر ادرود تدریس علوم مذهبی در مساجد انجام می شد. بتدریج با گسترش علوم اسلامی, فضای آموزش ی از مساجد جدا گشت. در قرن پنجم هجری (همزمان با حکومت سلجوقیان) به تشویق خواجه نظام الملک, مدارس متعددی در شهرهای مشهور اسلامی مانند بغداد, ری, نیشابور جرجان تولید و ساخته شد. بعدها نقشه چهار ایوانی, که مورد توجه معماران قرار گرفت, برای فضاهای آموزش ی طرحی متعارف شد. در اطراف ایوانها, حجره هایی به صورت یک یا دو طبقه یرای استفاده و اقامت شبانه روزی دانشجویان و طلاب علوم دینی تولید و ساخته شد. غیر از ساعات تدریس, از مدارس به عنوان مسجد نیز استفاده می کردند. مدارس نیز شبیه مساجد با آجرکاری, گچبری کاشیکاری تزیین می شد(مانند مدارس غیاثیه, چهار باغ و مطهری).
آرامگاهها زیارتگاهها
به طور کلی آرامگاه به بنایی گفته می شود که یا چند فرد مذهبی یا سیاسی در آن دفن شده باشد. این نوع بناها را به دو گروه مقبره های مذهبی(زیارتی) مقبره های غیر مذهبی می توان تقسیم کرد.
مقبره های مذهبی در بیشتر شهرها و روستاها به امامزاده زیاد دیده شده شده اند و در مقایسه بابقیه بناهای اسلامی(بجز مساجد) از اعتبار مخصوص ای برخوردارند. امامزاده ها بیش از دیگر بناها ی دوره اسلامی مورد احترام و علاقه مسلمانان بمخصوص شیعیان می باشند . بناهای فوق در طول زمان گسترش یافته از یک آرامگاه معمولی به مجموعه های بسیار زیاد با شکوهی تبدیل شده اند(مانند مجموعه بناهای مشهد, قم, بسطام شیخ صفی). مقبره ها با نقشه های مدور, مربع و هشت ضلعی با روش های گوناگون معماری احداث شده اند(مانند مرقد اسماعیل سامانی در بخارا, گنبد قابوس در دشت گرگان, برج رادکان در خراسان, برج علاء الدین در ورامین و بنای سلطانیه در زنجان). شبیه بقیه بناهای اسلامی مقبره ها با آجرکاری, گچبری, کاشیکاری آیینه کاری تزیین شده اند.
تنها در ایران دوره اسلامی است که ایجاد مقبره ها و زیارتگاهها از چنین سابقه زیاد و خصوصیات معماری منحصر به فرد تزیینات باشکوه برخوردار است. اینگونه بناها به نامـه ای برج, گنبد, بقیه و مزار مشهور شده اند(مانند برج رادکان, گنبد قابوس, بقعه شیخ صفی).
حسینیه ها, تکایا مصلی ها
در بسياري از شهرهای اسلامی در مواقع خاصی مانند محرم, صفر و رمضان مراسم دعا, روضه سوگواری برگزار می شده است. این مراسم بیشتر در مکانهایی معروف به تکیه حسینیه برقرار بوده است.
به طور کلی تکایا حسینیه ها مکانهای محصوری بودند که در مسیر گذرگاههای مهم شهرها قرار داشتند. از این مکانها بمخصوص در ایام سوگواری ـبه ویژه ً محرم ـ جهت مراسم تعذیه خوانی, پرده خوانی و سینه زنی استفاده می شد. در این ایام محل را سیاهپوش کرده , آن را با طوق و نخل علامت کتل آذین می کردند. مصلی اکثرا در خارج از شهرها قرار داشت برای اقامه نماز عید فطر و قربان از آن مصرف می شد. اینگونه بناها دارای طرح و نقشه خاصی نبودند با توجه به مکانهای شهری و عمومی در گذرگاهها, میدانها راسته بازارها ساخـته می شدند. همچنین این مکانها فاقد تزیینات معماری بودند(مانند امیر چخماق یزد, پهنه ناسار سمنان و گذر حاجی محله کاشان).
پلها
پلها و آب بندها از بناهای غیر مذهبی هستند که در ادوار قدیم در مسیر جاده های کاروحی , راهها و روی رودها ایجاد شده اند. مهمترین پلها در مسیر جاده های کاروانی و جاهایی که طغیان آب رودخانه ها غیر قابل کنترل بوده, بنا شده اند. از زمان خیلی کهن, وقتی که بشر توانست آب را مهار نماید مسیر آن را معین سازد و از تنه درختان جهت عبور کردن مرور از عرض رودخانه مصرف نماید , کار پل سازی شروع شده است.
معماران ایرانی در احداث پلها همچنین تسهیل امر گذشتن و مرور, ایجاد اب بندها را در نظر داشته اند. مشاهده قدیمیترین پلها به مفهوم پل بردیده از دوره هخامنشیان در جلگه مرودشت, بیستون در کرمانشاه از دوره ساسانیان, بند امیر در فارس از دوره آل بویه پل خواجوی اصفهان, مؤید این نکته است که معماران در امر پل سازی همچنین گذر از رودخانه به ذخیره کردن آب هم توجه داشته اند.
ایران در دوره باستان و دوره اسلامی سهم قابل توجه ی در گسترش پل سازی ـ از قرن هشتم ق.م. تهم اکنون ـ به عهده داشته است. بقایای پلها و سدها نشانگر نوع معماری آن وقت است. ذوق سلیقه معماران ایرانی در تزیین پلها نیز قابل تذکر است؛ بعضی از پلها دارای تزیینات آجرکاری و کاشیکاری است(مانند پل خواجوی اصفهان).
کاخها
احداث کاخها در ایران به قدیم های زیاد دور باز می گردد. مفهوم امروزی کاخ با مفهوم این کلمه در قدیم مفرق است. در قدیم بناهایی منفرد با نوعی معماری برتر از دیگربناها احداث می گردید که فرد دهای متعددی داشت؛ مثلاً, ممکن بود زمانی به عنوان معبد نیایشگاه گاه به جای قلعه دفاعی سرانجام جهت سکونت حکمرانان استفاده شود(چغازنبیل). بتدریج ماهیت این بناها تغییر یافت کاخها یاقصرها در ایران مقر حکومت سلسله های مختلف شد؛ جهت مثال در زمان هخامنشی تخت جمشید, در اشکانی کاخ آشور, در ساسانی تیسفون کسری و سروستان را می توان نام برد. در دوره اسلامی اینگونه بناها بتدریج جهت سکونت و امور حکومتی استفاده گردید.
از صدر اسلام کاخ یا بنای با شکوهی که در مقیاس برتر ساخـته شده باشد, به جای نمانده است. روش معماری کاخ العمره کاخ المشتی ـ که در زمان امویان احداث گردید و بقایای آن هنوز پابرجاست ـ از نحوه هنری عهد ساسانی اقتباس شده است.
از زمان صفوی احداث کاخها وارد وهله تازه ای شد و در پایه تختهای سه گانه آنها (تبریز, قزوین اصفهان) نمونه های جذاب تذکر ی تهیه و تولید است.
کاخهای چهل ستون, هشت بهشت عالی قاپوی اصفهان, صفی آباد بهشهر, فین کاشان و فرخ آباد ساری از مهمترین نمونه های نحوه معماری عهد صفویان می باشند .
ایجاد کاخها به همین نحوه تا عهد نادرشاه (مانند کاخ خورشید کلات) عهد قاجار (مانند کاخ صاحبقرانیه شمس العماره) ادامه یافت.
کاخها در ایران نقشه های گوناگونی داشته است: گاهي کوشک مانند بوده اند( مانند هشت بهشت صفی آباد), گاهي نقشه مربع و مستطیل داشته اند گاهي چند ضلعی بوده اند.
مهمترین مسأله در ساختن کاخها, بویژه از عهد صفوی به بعد, تزیین با کاشیکاری, گچبری, آیینه کاری و سنگ کاری است.
کاروانسراها
تولید و ساخت کاروانسرا با تذکر به اوضاع اجتماعی, اقتصادی و مذهبی, از روزگاران گذشته در ایران مورد توجه ویِژگزینشه بوده است. به طور کلی کاروانسراها به دو گروه برون شهری و درون شهری تقسیم می شوند.
گسترش راههای تجارتی زیارتی باعث شده که در بین جاده های کاروانی در همه کشور کاروانسراهایی برای توقف و استآسان کاروانی ان بنا شود. موقعیت جغرافیایی, سیاسی و اقتصادی در ایران از علل ازدیاد و گسترش این بناها بوده است. در ایران به فاصله هر چهار فرسنگ(۲۶ کیلومتر) کاروانسرایی جهت استآسان بنا شده است. زیارت شهرهای مذهبی مانند قم, مشهد و کربلا باعث شده بود تا کاروانسراهای متعددی در مسیر جاده هایی که به این شهرها منتهی می شود, احداث گردد(در مسیر خراسان بزرگ, غرب به شرق, کرمانشاه و مشهد). این راه ارتباطی با اهمیت زیاد از غرب به شهرهای مذهبی نجف کربلا از شرق به حرم حضرت رضا(ع) در مشهد متصل می شده است. همچنین در صفوی جهت رفاه حال زائران, کاروانسراهایی در این مسیر بنا شده که در حال حاضر بقایای پنجاه کاروانسرا باقی است.
معماری کاروانسراهای ایران زیاد متنوع است. معماران با تذکر به موقعیت اقلیمی سرزمین ایران, کاروانسراهایی با خصوصیات گوناگون احداث کرده اند. در تهیه و تولید کاروانسراهای برون شهری از نقشه های چهار ایوانی, دو ایوانی, هشت ضلعی, مدور, کوهستانی و نوع کرانه خلیج فارس مصرف شده است. در احداث کاروانسراها مانند مساجد مدارس بیشتر از طرح چهار ایوانی مصرف شده و اتاقهایی در اطراف حیاط, جهت استفاده مسافران تولید و ساخته شده است. برخي از کاروانسراها با نحوه های آجر کاری, گچبری, و کاشیکاری مزین شده اند(مانند رباط شرف خراسان, کاروانسرای سپنج شاهرود و مهیار اصفهان).
حمامها
حمامها از دیگر بناهای غیر مذهبی ایران است که در شهرها روستاهای مختلف احداث شده است. در ادیان مختلف آیین شستشو, غسل و تطهیر از ارزش مخصوص ای برخوردار است. طبق مدارک موجود توجه به پاکیزگی طهارت در ایران زمین به زمان گذشته حتی پیش از زرتشت می رسد. پس نیاز بشر به مکانی جهت شستشو تطهیر, سبب احداث حمامها شده است. طبق مدارک باستانشناسی از عبارت قدیمیترین حمامها, حمامی در تخت جمشید از دوره هخامنشی و حمامی در کاخ آشور متعلق به دوره اشکانیان است.
بعد از ظهور اسلام, پاکیزگی ـ ببرای غسلهای متعدد وضو برای نمازهای پنجگانه ـ در زندگی روزمره مسلمانان از ارزش مخصوص ای برخوردار شد تا جایی که سخن گوهربار رسول اکرم(ص)«النظافه من الایمان» شعار هر مسلمان گردید.
در شهرهای اسلامی حمامها در گذرگاههای مهم شهر, راسته بازارها کاخهای حکومتی طوری تهیه و تولید می شد که برای تأمین آب بهداشتی و خروج فاضلاب مشکلی پیش نیاید. ممکن است بتوان گفت حمامها بعد از مسجد مدرسه یکی از مهمترین بناهای شهری محسوب می شدند.
فضای مهم هر حمام, حاوی بینه, بین در گرمخانه بود. به این ترتیب که هر یک از فضاهای فوق به وسیله راهرو و هشتی از محیط دیگر جدا می شد تا دما رطوبت هر فضا نسبت به محیط مجاور تنظیم شود. کف حمامها از سنگ مرمر و دیگر سنگها پوشیده شده بود, ازاره حمام با سنگ و کاشی تزیین می شد. از عبارت تزیینات داخلی حمامها آهکبری به صورت ساده و رنگی بوده است (مانند حمام گنجعلیخان کرمان, کردشت میانه خسرو آقا اصفهان).
قلعه ها
شروع خانه سازی بشر همـواره با اندیشه دفاع در مساوی دشمنان همراه بوده است و قلعه ها مظاهر بارز اندیشه دفاعی آدم هستند .
به طور کلی قلعه ها به دو گروه عمده تقسیم می شود: قلعه های کوهستانی و قلعه های دشت. همان گونه که در معرفی کاخها گفته شد, از بنا احتمال دارد استفاده های گوناگونی شود. از قلعه در موقع آرامش صلح به عنوان کاخ مصرف می شد. با این توضیح تخت جمشید را, با توجه به طراحی آن, می توان یک قلعه دانست. همچنین از تخت سلیمان در تکاب آذربایجان غربی ـ که مکانی مقدس بوده ـ بعضی وقتها به عنوان نیایشگاه و زمانی به عنوان کاخ مصرف می شده است.
بزرگترین و مستحکمترین قلعه هایی که در ایران بنا شده, متعلق به فرقه اسماعیلیه است. این قلعه ها در بلندیهای رشته کوههای البرز بنا شده اند(مانند الموت, لمبسر, گردکوه, سارو امامه).
معماری اینگونه قلعه ها جنبه نظامی و دفاعی داشته طرح و نقشه آنها خصوصیات گوناگونی دارد. قلعه ها در صعب العبور ترین بلندیهای کوهستانی بنا می شدند و چون طرح و نقشه ای از پیش آماده نداشتند, طراح یا معمار حصارها, برجها, اتاقها ورودیها را با توجه به موقعیت طبیعی صخره ها, احداث می کرد. به این علت اکثرا قلعه های کوهستانی دارای طرح هندسی معین نبودند. مصالح ساختمانی قلعه ها بیشتر قلوه سنگ و آجر, و ملاط آن ساروج آهک بود.