کشت بدون خاک با پشم سنگ
جهت تامین نیاز روز افزون جامعه به محصولات خوراکی، انگیزه هاي اقتصادي اکثرا دست اندرکاران تولید، باعث شده که جهت حداکثر تولید از تمام منابع به هرمیزان و به هرآموزش بدون توجه به آثار و عوارض جانبی آنها استفاده نمایند، از طرفی مصرف کنندگان میوه و سبزیجات بخاطر مشغله زیاد و کمبود مناسب و سر در گمی در کثرت اطلاعات و یا گرفتاري در مسایل اقتصادي و بعضاً هم اقطعا لاً به علت ضعف فرهنگی نتوانسته اند
جهت حفظ سلامت ی فرصتی لازم را به ارزیابی و چگونگی دستیابی به میوه سبزیجات مصرفی سالم اختصاص دهند، به خصوص از جنبه هاي زیست محیطی تولید (میزان موجودي سموم، کودها، فلزات سمی و الودگی میکروبی در آنها) اندیشه کنند که تداوم بی توجه ی به کیفیت محصولات مصرفی چه برسر آنها می آورد. با عنایت به این موضوع چنانچه چه اخیرا ً با تکنولوژي هاي موجود توانسته اند تا حدودي آثار زیان بار گذاشته هاي مصرفی مثل سموم و کودهاي شیمیایی استفاده فاضلابها در بخش کشاورزي را کاهش دهند ولی بنظر می رسد هنوز ارزش سرمایه گذاري در بکارگیري این تکنولوژي ها در راستاي تولید محصول سالم گسترش پایدار در بخش کشاورزي بر دست اندرکاران بسیار روشن نبوده تا پشتیبانی لازم مناسبترین راهکارها ارائه شود. با این وجود به نظر می رسد یکی از مهمترین راهکارها تولید محصول سالم تر، کشت بدون خاك در بسترهاي مواد معدنی یا آلی است ضمن اینکه صرفه جویی در مصرف آب فضاي مورد نیاز از ویژگی ها ي دیگر آن است . هم اکنون گاهي تولید کنندگان جهت پرورش گلهاي زینتی تولید سبزي صیفی جات در گلخانه ها بهروش فوق از مواد معدنی دانه بندي شده مختلف ی مثل پرلیت، پیت ماس، ورمیکولیت، لیکا و.. استفاده می کنند در صورتی که در کشورهاي پیشرفته از سال ۱۹۷۰ میلادي از مواد دیگري به نام پشم سنگ به عنوان بستر تولید کشت بدون خاك استفاده می نمایند که به علت مزیت هاي برتر آن نسبت به دیگر مواد اخیرا گسترش بیشتري داشته است. کشت بدون خاك در بخش خصوصی کشور ما بعنوان تکنولوژي نوین تولید به طرق مختلف درحال گسترش است ولی تا کنون از پشم سنگ ویژه کشت بدون خاك مصرف نشده است. بدیهی است مزیت کشت در پشم سنگ به علت افزایش توانایی ها براي تولید کننده ها و خانواده ها یکی از بهترین بسترها براي پرورش گلهاي زینتی و تولید صیفی و سبزیجات به صورت کشت بدون خاك محسوب می شود. در ایران تولید این محصول تا کنون مصارف صنعتی داشته، نتیجتا جهت کاربرد آن در کشت بدون خاك نیاز به یک سري آزمایش ات آزمون هائی بود که بتوان به راحتی آن را در بخش کشاورزي مورد مصرف قرار داد، پس مؤلف کار هائی را در این زمینه از سال ۱۳۸۷ شروع کرد تا اینکه خوشبختانه کشت گیاه در پشم سنگ هاي از نوع تولید داخل با موفق یت حاصل و به شماره ۳۸۸۳۹ ثبت اختراع گردید. پشم سنگ به عنوان بستر هیدروپنیک از پشم سنگ می توان به عنوان بستر نشایی و اصلی سبزیجاتی مثل توت فرنگی، گوجه فرنگی ، خیار فلفل کاهو و… گلهایی مثل رز، میخک، ژربرا، بنفشه افریقائی و… مصرف نمود زیرا با تخلخل بالاي پشم سنگ ریشه ها براحتی در آن نفوذ و افزایش می نماید ، از نظر شکلی این گیاهان را می توان در پانل و و یا (Slab) یا گلدانهاي مکعبی شکل که پیرامون آنها یک لایه نایلون دارد کشت نمود، مهمترین فرق آن با بسترهاي دیگر این است که در پشم سنگ حداکثر رطوبت جذب ریشه می شود ولی در بسترهاي خاکی و یا مواد آلی تمام رطوبت قابل جذب جهت ریشه گیاه نبوده و قسمت اعظم آن از دسترس خارج می شود. پشم سنگ را به غیر ازشیوه N.F.T در بقیه بسترها می توان مصرف نمود. ویژگی ها ي کشت بدون خاك با پشم سنگ ۱- محلول غذائی در تمام سری هاي بستر نفوذ کرده و حداکثر تا رطوبتی نسبت به دیگر بسترهاي هیدروپونیک ایجاد می شود. ۲- پیوستگی اجزاي بستر، استواري و سبکی آن، سهولت در جابجایی و انتقال به محل مورد دلخواه. ۳ – نسبت بهبقیه بسترها سرعت جذب آب و نگهداري رطوبت بیشتر است لذا گیاه را براي مدت زیاد تري در مقابل کم آبی حفظ می نماید در نتیجه براي گیاهانی که تحت تأثیر کم آبی موقتی آسیب می بینند بسیار مناسب است. ۴ – با تذکر به شیوه تهیه پشم سنگ در دماي بالاي ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد استریل شدن آن و همين طور غیر آلی بودن امکان هیچ گونه آلودگی مثل آفت بیماري در آن فراهم نخواهد شد. ۵ – با تذکر به تخلخل بالاي پشم سنگ نسبت به دیگر بسترها و تهویه بیشتر در محیط ریشه، رشد و گسترش ریشه ها متوازن تر نهایتا اندازه آنها کمتر می شود. ۶ – جهت جایگزینی گیاهان سريع رشد و با عمر کوتاه می توان محتویات پشم سنگ قبلی را سریع تعویض و بستر را آماده کشت مجدد نمود . ۷ – از پشم سنگ هاي مکعبی جهت تکثیر نشائی یا بستر اصلی در گل فروشیها، گلخانه ها منازل آقسمت مانی محیط هاي اداري به راحتی قابل مصرف است. ۸- پشم سنگ شرایط بهتر ی را در شروع کشت مراحل اولیه افزایش گیاه فراهم می آورد، داراي بافتی ثابت در طول افزایش گیاه ، قابلیت کشت مکانیزه (جهت کاشت بذر قلمه)به خصوص جهت جابجائی انتقال نشاء نسبت به دیگر بسترهاي هیدروپونیک، به طوري که اکنون در بسیاري از کشورها کاشت هیدروپونیک صیفی جات مثل گوجه فرنگی، توت فرنگی، فلفل و انواع ی از گلهاي آقسمت مانی شاخه بریده بسیار انجام می گیرد. CEC – 9 یاظرفیت تبادل کاتیونی پشم سنگ صفر و عناصر غذائی به همان شکل که وارد محلول غذائی می شوند قابلیت جذب دارند، پس کنترل مواد غذائی مورد نیاز گیاه بیشتر فراهم است بنا بر این پشم سنگ تحت تأثیر هیچگونه عناصر غذایی کار میکروارگانیسمها قرار نمی گیرد . مزیت پشم سنگ نسبت به دیگر بسترها ۱ -تهیه آن با ویژه گیهاي معین استاندارد به سهولت قابل انجام است. ۲ -منشا پشم سنگ ماده معدنی است و جهت تولید آن با توجه به گرما بیش از ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد نسبتا خنثی و کاملاً ضد عفو نی شده است. ۳ -پشم سنگ تا ۹۸ درصد اندازه آن را هوا تشکیل می دهد لذا جهت تهویه و تنفس ریشه گیاه مناسبتر است . ۴ – پشم سنگ با تذکر به بافت فیزیکی ویِژگزینشه خود با سیستم آبیاري قطره اي تاج رطوبتی وسیع ی نسبت به دیگر بستر ها ایجاد خواهد کرد که باعث سهولت گسترش ریشه گیاه می شود. لذا با تنشهاي خشکی کمتر مواجه شده و فواصل آبیاري را می توان زیاد تر نمود . ۵ -گلدانهاي مکعبی یا استوانه اي یا تشکی با داشتن لایه نایلونی پیرامون خود، به عنوان گلدان هم به عنوان بستر کشت محسوب، و مانع از تبخیر اضافی آب بستر می شود. با این وصف آشنایی افراد طرفدار به کشت بدون خاك جهت تولید سبزیجات، صیفی جات و یا پرورش گلهاي زینتی در هر با حداقل محل مورجهان ز می تواند شرایط مناسبی را جهت سرگرمی در محیط مسکونی و یا در محیطهاي دفتري بوجودآورد. ضمن اینکه مطابق با شکل این گونه تولیدات را در سطح بسیار وسیع گلخانه اي نیز می توان گسترش داد . ویژگی ها ي اینروش جهت مجریان کشت هیدروپونیک ۱- اینروش بعنوان کار ذوقی در گلخانه ها خانوارهاي آسری مان نشین که هیچطور فضاي سبز، باغچه یا پاسیوئی ندارند می تواند بسیار سومندباشد. ۲- با اشغال تا دو متر مربع از فضاي پذیرایی یا تراس یا هر جاي دیگري از منزل که نور مناسب مستقیم یا غیرمستقیم دارد می توان بسترکشت سبک و قابل جابجائی بوجود آورد. ۳- تولید با اینروش عاري از هرگونه مصرف سموم نباتی ذخیره کودهاي شیمیایی بالاخص ترکیبات نیتراته آلاینده هاي میکروبی و فلزات سنگین است. ۴ -گل فروشی هاي سطح شهرو خانواده ها می توانند از فضاي موجود براي نگهداري و تکثیر گلها به راحتی از گلدانهاي پشم سنگ استفاده کنند، در این رابطه کم اندازه ی، سبکی، بدون آلودگی، جذب آب حداکثر، از ویژگی ها ي آن است که در مدیریت بهینه فضاي نگهداري صرفه جوئی در آب آبیاري گلها بسیار تاثیر گذار است، ضمن اینکه در مواقع مسافرت و یا عدم امکان آبیاري به موقع گیاه می تواند طی مدتی از آب اضافی زیر گلدان به تدریج جذب و مصرف نماید. ۵- این طرح چون بدست فرد خلق می شود نه فقط باعث تعدیل اضطراب هاي بوجود آمده در مواجهه با امور روزمره در زندگی می شود بلکه احساس لذت جویی از زیبا یی هاي طبیعت سبب افزایش توانایی هاي روحی سلامت ی جسمی می شود . با موفق یت این روشها در جهت تولید محصول سالم سلامت ی بیشتري را جهت آدم ها به ارمغان خواهد آورد بدیهی است حرکت به این سو گامی است در جهت مشارکت در گسترش پایدار محیط زیست، گسترش آدم ی ،که می تواند با تداوم آن در جامعه اینروش به صورت عادت اجتماعی درآید. در این طرح گلدان، زیر گلدانی مخصوص و کود مایع دوتایی حاوي عناصر پر مصرف و کم مصرف جهت تک فروشی پذیرش نمایندگی جهت عمده فروشی وجود دارد.
